آشنایی با دیسک، صفحه کلاچ و مشکلات آنها

کلاچ نام یکی از قطعات خودرو است که به معنی اتصال می باشد و وظیفه آن قطع و وصل کردن است. در خودروهای سواری کلاچ وظیفه اتصال فلایویل موتور و گیربکس را بر عهده دارد و کنترل آنها را انجام می دهد. به وسیله کلاچ راننده این اختیار را دارد که هر زمان که می خواهد اتصال موتور از گیربکس را جدا نماید. هنگامی که شما دنده را خلاص می کنید، در واقع اتصال موتور و جعبه دنده را قطع می کنید و با وجود روشن بودن موتور، خودرو حرکت نخواهد کرد.

اگر بخواهیم به صورت خلاصه تر کاربرد کلاچ را توضیح دهیم، باید بگوییم که در واقع کلاچ در مواقع تعویض دنده و یا هنگامی راننده قصد متوقف کردن خودرو را دارد، استفاده می شود و از خاموش شدن موتور خودرو جلوگیری می کند.

کلاچ در واقع یک وسیله انتقال نیرو می باشد و هنگامی که کلاچ خودرو درگیر است، وظیفه آن انتقال نیرو از تولید کننده نیرو یعنی موتور خودرو به دستگاه انتقال نیرو می باشد. در هر جا که نیاز به کنترل نیرو و یا توقف کامل آن باشد، از کلاچ استفاده می کنند.

انواع کلاچ ها

به طور کلی دو نوع کلاچ داریم:

نوع اول

نوعی از کلاچ ها هستند که با نیروی عضلانی، عملیات قطع و وصل نیرو بین موتور و گیربکس را انجام می دهند. در این گیربکس ها برای کاهش نیرو از وسایل کمکی هیدرولیکی و هوایی استفاده می شود. این نوع از کلاچ ها دارای دسته بندی هایی به صورت زیر می باشند:

1. کلاچ های تک صفحه ای دارای فنرهای مارپیچی مثل کلاچ اتوبوس ها

2. کلاچ های تک صفحه ای دارای فنر دیافراگمی مثل کلاچ خودروهای پیکان، زانتیا و…

3. کلاچ های دو صفحه ای که هر دو نوع فنر بالا را دارند مثل کلاچ تراکتور

4. نوع آخر این کلاچ ها یعنی کلاچ های چند صفحه ای مثل کلاچ موتور سیکلت

نوع دوم

این نوع از کلاچ ها عمل قطع و وصل نیرو بین موتور و گیربکس خودرو را به صورت خودکار انجام می دهند. که دارای انواع زیر می باشند:

1. کلاچ های الکترومغناطیسی

2. کلاچ های وزنه ای

3. کلاچ های هیدرودینامیکی

حال که به صورت مختصر با مفهوم کلاچ و انواع آن در خودرو آشنا شدید، به سراغ نحوه کارکرد کلاچ در خودروها می پردازیم.

کلاچ چگونه عمل می کند؟

کلاچ در واقع یک اتصال بین تولید کننده توان خودرو یعنی موتور آن و گیربکس اتومبیل بر قرار می کند. هنگامی که کلاچ خودرو درگیر باشد، قدرت موتور از طریق جعبه دنده به چرخ ها منتقل شده و سبب حرکت خودرو می شود. اما این انتقال قدرت نمی تواند با یک ریتم ثابت باشد و در بعضی شرایط بسته به نوع جاده ای که خودرو در آن در حال حرکت است، نیاز است که دنده خودرو تعویض گردد. در این جاست که عملکرد کلاچ پر رنگتر می شود، برای اینکه بتوان دنده خودرو را تعویض کرد، باید قدرت موتور از روی جعبه دنده برداشته شود، این کار توسط کلاچ صورت می گیرد. در واقع راننده با فشار دادن پای چپ خود روی پدال کلاچ، سبب جداسازی صفحه ی در حال چرخش موتور که فلایویل نام دارد، از جعبه دنده خواهد شد و راننده در این حین می تواند به راحتی دنده خودرو را بسته به شرایط موجود تغییر دهد.

راننده با فشار دادن پدال کلاچ، بین صفحه متحرک موتور (فلایویل) و جعبه دنده خودرو یک فاصله ایجاد می کند، در این لحظه دیگر نیرویی به جعبه دنده خودرو از سوی موتور وارد نمی شود و راننده می تواند دنده مناسب در جعبه دنده را انتخاب کند. با رها کردن پدال کلاچ، دوباره نیروی موتور خودرو به جعبه دنده منتقل شده و خودرو به حرکت خود ادامه خواهد داد.

دلایل خرابی صفحه کلاچ

صفحه کلاچ و متعلقات آن از وسایل مصرفی خودرو به حساب می آیند که عمر آنها دیر یا زود تمام می شود و باید در زمان مناسب اقدام به تعویض آنها کرد. در زیر چند نمونه از مواردی که باعث خرابی صفحه کلاچ و کاهش عمر آن می شوند را بررسی می کنیم:

• با شتاب زیاد رانندگی کردن: اگر از جمله افرادی هستید که در رانندگی همیشه عجله داشته و پر شتاب رانندگی می کنید، باید بگوییم که این شیوه رانندگی باعث خرابی زود هنگام صفحه کلاچ خودرو می شود.

• وارد آوردن فشار زیاد در سر بالایی ها به خودرو: این عمل سبب کاهش عمر مفید صفحه کلاچ آن می شود.

• تعداد زیاد سرنشینان خودرو: هیچ وقت بیشتر از استاندارد تعریف شده برای خودرو، مسافر سوار آن نکنید. چرا که این کار سبب آسیب های جدی به صفحه کلاچ خودرو می شود.

• رانندگی در ترافیک: اگر به مدت زیادی در ترافیک قرار بگیرید، به دلیل اینکه مجبور هستید به طور مداوم خودرو را متوقف کنید، این کار سبب کاهش عمر صفحه کلاچ خودرو می شود.

اگر می خواهید که صفحه کلاچ خودروی شما عمری طولانی داشته باشد و هزینه های زیادی را برای تعویض آن متحمل نشوید، از انجام موارد بالا پرهیز کنید. بسیاری از رانندگان مبتدی به دلیل ترسی که از رانندگی با خودرو دارند و نگران این موضوع هستند که خودرو زیر پای آنها خاموش شود، به طور مداوم در طول رانندگی پای خود را خیلی آرام روی پدال کلاچ نگه می -دارند تا در مواقع نیاز آن را سریعاً فشار دهند. اما باید این نکته را یادآوری کرد که این کار سبب درگیری مداوم صفحه کلاچ شده و در طولانی مدت باعث خرابی آن میشود.

چگونه متوجه شویم که صفحه کلاچ خودرو ضعیف شده است و نیاز به تعویض دارد؟

علائمی که در صورت مواجه شدن با آنها، نشان دهنده ضعیف شدن صفحه کلاچ خودرو میباشد عبارتند از:

• سفت شدن یا به عبارتی خشک شدن پدال کلاچ: اگر احساس می کنید که پدال کلاچ خودروی شما دیگر آن نرمی قبل را ندارد، دیگر وقت تعویض صفحه کلاچ خودرو فرا رسیده است.

• افزایش دور موتور و عدم افزایش سرعت خودرو یا به عبارت دیگر گاز هرز خوردن: اگر بعد از افزایش دنده و فشار دادن پدال گاز مشاهده می کنید که دور موتور افزایش پیدا می ¬کند، ولی سرعت خودرو زیاد نمیشود، نشان از ضعیف شدن صفحه کلاچ دارد.

• صدا دادن دنده ها هنگام تعویض آنها: اگر هنگام تعویض دنده، دنده ها به سختی جا می روند و یا جا رفتن آنها همراه با صدا می باشد، دیگر وقت تعویض صفحه کلاچ خودرو فرا رسیده است.

• لرزش موتور و اتاق خودرو هنگام شروع به حرکت از حالت توقف: یکی از نشانه های ضعیف شدن دیسک و صفحه کلاچ خودرو این است که هنگامی که ماشین را در دنده یک قرار می دهید و پدال کلاچ را رها می کنید، موتور و اتاق خودرو به لرزه می افتد. یکی از نشانه های واضح ضعیف شدن دیسک و صفحه کلاچ خودرو همین مورد می باشد. اگر خودرو را در دنده دو قرار دادید و ماشین شروع به حرکت کرد و خاموش نشد، دیسک و صفحه تمام شده است و در مقابل آن اگر بلافاصله بعد از رها کردن پدال کلاچ ماشین خاموش نشد، هنوز وقت تعویض صفحه کلاچ فرا نرسیده است. چه کنیم که دیسک و صفحه کلاچ خودرو دیرتر خراب شوند؟

• همیشه تعویض دنده خودرو را به صورت کامل انجام دهید و سپس پا را از روی پدال کلاچ بردارید.

• اگر نیازی به استفاده از کلاچ نیست، از آن استفاده بی مورد نکنید. کلاچ وقتی به صورت کامل آزاد می شود که پای خود را به صورت کامل از روی آن بردارید. هنگامی که دنده مورد نظر خود را وارد کردید، پای خود را از روی پدال کلاچ بردارید تا صفحه کلاچ آزاد شود.

• هنگامی که می خواهید در سر بالایی ها شروع به حرکت کنید، سعی کنید که با پاشنه ی پای راست خود به ترمز خودرو فشار وارد کنید تا پدال گاز را فشار دهید، این کار باعث وارد آمدن فشار کمتری به صفحه کلاچ خودرو می شود.

با رعایت موارد بالا که بسیار ساده هم هستند، می توانید عمر دیسک و صفحه کلاچ خودرو را افزایش دهید و میزان استهلاک خودروی خود را تا حد ممکن به حداقل برسانید.